Inauguracja „Splotów”

W piątek 15 lutego rozpoczęła się szósta edycja „Splotów” – Grodziskich Spotkań Wielokulturowych. W tym roku ten wielokulturowy festiwal przebiega pod hasłem „Światło ze wschodu”.

Festiwal rozpoczęło zorganizowane w Mediatece spotkanie „Ratujący i ratowani. Polscy Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata”, skierowane do uczniów grodziskich szkół. Spotkanie miało uświadomić młodym mieszkańcom, jak wielu Polaków niosło bezinteresowną pomoc prześladowanej ludności żydowskiej, która przed wojną stanowiła znaczny odsetek społeczeństwa. W świetle ostatnich wydarzeń, takie spotkania nabierają szczególnie ważnego znaczenia.

O godzinie 17.30 spod muralu przy stacji PKP, w 78. rocznicę likwidacji grodziskiego getta, wyruszył Marsz Pamięci. Miejsce to nie jest przypadkowe, bowiem to właśnie stąd, podczas wojny, wywożeni byli grodziscy Żydzi. Napis na murze „Grodzisk wita” w języku jidysz przypomina te trudne czasy. Trzeba wiedzieć, że Grodzisk był przez wiele lat miastem zdominowanym przez ludność żydowską. W 1886 r. w Grodzisku mieszkało 460 chrześcijan i 2100 Żydów. Przełom XIX i XX wieku był okresem dominacji ludności żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim. W 1915 roku władze rosyjskie dwukrotnie przeprowadzały deportacje ludności żydowskiej z miasta, niszcząc przy okazji duży grodziski kirkut. Skutkiem tej eksterminacji, po zakończeniu wojny, odsetek mieszkańców pochodzenia żydowskiego spadł do zaledwie 20%.

Po żołnierzach rosyjskich, dzieło wyniszczenia grodziskich Żydów kontynuowały wojska okupanta niemieckiego, który podczas II wojny światowej już od września 1939 r. rozpoczął realizację programu eksterminacji. W 1940 roku w Grodzisku utworzone zostało duże getto, do którego przesiedlano Żydów z województwa poznańskiego i łódzkiego oraz z okolicznych miejscowości. W lutym 1941 r. getto liczące 6000 Żydów uległo likwidacji. W tym samym roku zburzona został grodziska synagoga. To był kres obecności Żydów w Grodzisku Mazowieckim.

W miejscu, w którym stała synagoga, u zbiegu ulic 17 stycznia i Obrońców Getta, stoi obecnie odsłonięty w lutym 2016 r. pomnik, pod którym zakończył się Marsz Pamięci. Pod pomnikiem złożone zostały wieńce i kwiaty, a także niesione przez uczestników znicze, na których umieszczone zostały nazwiska pomordowanych grodziskich Żydów.

Pierwszy dzień '”Splotów” zakończył znakomity koncert zespołu Dikanda, który wystąpił na scenie Centrum Kultury. Dikanda to zespół świetnych muzyków, grający przeżywający swój renesans gatunek określany jako world music. Rozsadzająca salę energia, przeplatana melancholijnymi nastrojowymi dźwiękami, charyzmatyczna wokalistka i solowe popisy muzyków sprawiły, że grodziska publiczność oszalała. Po ostatnim utworze, publiczność powstała z miejsc i ogromnymi brawami domagała się bisu. Usłyszeliśmy więc na zakończenie doskonale znany utwór Gorana Bregovica „Ederlezi”, zagrany przez Dikandę w bardzo oryginalnej, własnej aranżacji.

Przed nami jeszcze wiele atrakcji jakie proponuje program „Splotów”. Zachęcamy do śledzenia wydarzeń i do uczestniczenia w nich, bo to festiwal jedyny w swoim rodzaju, promujący kulturę na najwyższym poziomie.