Policja skuteczniej chroni ofiary przemocy domowej.

W tym roku czekają nas zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy. Pojęcie przemocy w rodzinie ma być zastąpione pojęciem przemocy domowej. Czy te zmiany będą miały znaczenie dla ochrony ofiar i dla pracy policji?

Katarzyna Zych: Zmiana nazwy to także możliwość rozszerzenia kręgu osób objętych ochroną. Nie będą to już tylko osoby prowadzące jedno gospodarstwo domowe ze sprawcą, ale także te, które sprawca nachodzi, nęka czy dręczy np. esemesami. Ta zmiana  pokazuje, że przemoc dotyczy nie tylko tych, którzy mieszkają razem, ale także są związani więzami krwi czy uczuć jak np. teściów, czy byłych partnerów. Istotna zmiana polegać będzie także na tym, że oprócz zakazu zbliżania się do miejsca zamieszkania ofiary, sprawca przemocy może otrzymać od policji także zakaz zbliżania się do miejsca, gdzie ta osoba pracuje czy się uczy lub wykonuje jakąkolwiek inną czynność. 

To bardzo ważne, bo znam przypadki, kiedy były mąż przyszedł do pracy i  zwyzywał byłą żonę.

Takie rzeczy się zdarzają. Kolejna ważna zmiana, jaką ta nowelizacja niesie i ma  znaczenie dla ofiar różnego rodzaju przemocy, to możliwość wydania przez policjanta nakazu opuszczenia mieszkania i zakazu zbliżania się do niego, sprawcy przemocy ekonomicznej. Będziemy więc mogli interweniować, jeśli osoba zgłosi nam, że nie ma środków do życia, że została jej zabrana karta, że nie dostaje pieniędzy na jedzenie itp. Znam takie przypadki, kiedy kobieta np. pracowała wspólnie z mężem w ich firmie, ale tylko na podstawie wspólnoty majątkowej, bez umowy o pracę itp. Kiedy więc mąż pozbawił ją dostępu do konta, nie miała z czego żyć. 

Czy tylko jedna z form przemocy wystarczy, aby policja mogła pomóc?

Tak, policjant może nakazać sprawcy każdej przemocy: fizycznej, seksualnej, psychicznej, a w przyszłości też ekonomicznej  opuszczenie mieszkania czy domu na okres 14 dni niezależnie od tego, czy sprawca jest jego właścicielem. Współdziałamy z ośrodkami  pomocy społecznej i innymi instytucjami, aby nieść pomoc w jak najszerszym zakresie takiej rodzinie.

Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie to ważny temat dla policji? 

To też trudny temat, bo musimy być przygotowani na różne zachowania domowników, sprawcy często wówczas  przelewają swoją agresję na policjantów. Policjanci muszą także wcielić się w różne role, aby podjąć właściwe decyzje i skutecznie pomóc osobom dotkniętym przemocą. 

W ubiegłym roku nasi policjanci założyli 49 Niebieskich Kart. Dodatkowo wydali 15 nakazów opuszczenia lokalu przez sprawców i zakazów zbliżania się do osób objętych przemocą. Od listopada 2020 roku mamy takie uprawnienia, że policjant może wydać podczas interwencji lub kiedy dowie się, że jest w rodzinie osoba stosująca przemoc, nakaz natychmiastowego opuszczenia przez nią wspólnie zajmowanego mieszkania i zakaz zbliżania się do mieszkania na okres 14 dni.

Czy te uprawnienia mają sens?

Policjanci uważają, że możliwość wprowadzenia działań natychmiastowych jest cenna. Ofiary przemocy potrzebują szybkiej pomocy, by odzyskać poczucie bezpieczeństwa. Zwłaszcza jest to ważne dla dzieci. Dzięki tym przepisom możemy im dać dwa tygodnie spokoju w domu. Z rozmów z dzielnicowymi wynika, że osoby dotknięte przemocą potrzebują takich działań. Pomaga im to odpocząć od sprawcy i zastanowić się, jakie podjąć dalsze kroki. Może nimi być wniosek do sądu o przedłużenie tego okresu lub założenie sprawy karnej o znęcanie się. 

Przemoc musi być drastyczna, aby policja mogła taki nakaz wydać?

Wystarczą groźby czy wyzwiska, popychanie, a nawet przemoc emocjonalna. Policjant musi zebrać podstawowe informacje poprzez to, co widzi i to, co mówi każda z osób. Osoba dotknięta przemocą może także przyjść do dzielnicowego i poprosić o wydanie takiego nakazu i zakazu. Może to robić kilkukrotnie. Zdarzyło się niedawno, że osoba, wobec której taki nakaz był wydany rok wcześniej, ponownie go otrzymała, gdyż problem wrócił. 

Myślę, że świadomość kobiet, które są częściej ofiarami przemocy, zmienia się. Kobiety mają większą odwagę, żeby powiedzieć, że w domu dzieje się coś złego i że tym który krzywdzi, jest mąż lub partner, a nie ktoś obcy. 

Matki czasem dawały swoim córkom takie rady: „Jak będzie chciał cię uderzyć, weź patelnię, a więcej tego nie zrobi…”.

Policjant takich rad nie daje, nie wydaje się też, aby były one skuteczne. W momencie, kiedy czujemy się zagrożone czy zagrożeni, bo wśród sprawców przemocy zdarzają się także kobiety, jak najszybciej szukajmy pomocy.  Może to być telefon 112, a w dalszej kolejności instytucje pomocowe, o które można zapytać dzielnicowego.

A jak słyszę przez ścianę, że ktoś kogoś bije?

Nie można być obojętnym, gdy się słyszy sygnały przemocy, gdyż jej ofiarami mogą padać także osoby, które same po pomoc się nie zgłoszą np. dzieci, osoby z niepełnosprawnościami czy w podeszłym wieku.