Pałacyk Myśliwski, czyli wspomnienie o rodzinie Lilpopów

Zainspirowana ciekawym zdjęciem Pałacyku Myśliwskiego w Podkowie Leśnej i twórcą zdjęcia tegoż obiektu, dotarłam do informacji o rodzinie Lilpopów. Ciekawy architektonicznie pałacyk ze zdjęcia już nie istnieje, został przebudowany przez nowego niegdyś właściciela, ale przy okazji okazało się, że zdjęcia robione przez jego pierwszego właściciela Stanisława Wilhelma Lilpopa to kolekcja niezwykle cenna i warto o niej wspomnieć. Myśliwy i podróżnik Stanisław Wilhelm, zapalony fotograf, w czasie wyprawy na przykład do Kenii, udokumentował na fotografiach zwyczaje tubylców. Zdjęcia te, okazały się bezcenne dla badaczy ludów afrykańskich. 

Skąd przybyła do Warszawy rodzina Lilpopów i czym się zajmowała? Początek rodu w Polsce rozpoczyna Antoni Augustyn Lilpop (1742 - 1815), który przybywa z Grazu w Austrii i rozpoczyna produkcję zegarków. Zakład przetrwał do 1939 r.

Ojciec Stanisława Wilhelma, Stanisław senior  

W XIX wieku rodzina Lilpopów uważana była za największych przemysłowców w Królestwie Polskim. W kalendarzu z lat 60. XIX wieku, zdecydowanie tak właśnie charakteryzuje Stanisława Lilpopa  autor jego biografii:

„Pomiędzy tutejszymi przemysłowcami, Lilpop bez zaprzeczenia pierwsze zajmował miejsce. Fabryka machin i narzędzi rolniczych pod firmą Evans, Lilpop i Rau, ma już ustaloną sławę i w istocie trudno odmówić doskonałości wszystkim przedmiotom wyrabianym w tej fabryce. Fabryka ta wprawdzie istnieje u nas już od dawna, a Lilpop objął w niej zarząd dopiero w roku 185ł-ym, ale przez ciąg dwunastoletniego pobytu Lilpopa w spółce, fabryka ta o wiele wzrosła i o wiele przyczyniła się do wykształcenia polskich robotników”.

To wykształcenie polskiego robotnika, wdrożenie go do zajęć fabrycznych tak, aby stał się najwyższej jakości pracownikiem, najbardziej pamięta się Stanisławowi Lilpopowi. Drogę ku doskonałości rzemieślniczej samego Stanisława podkreśla się w każdej jego biografii: 

„Lilpop urodził się w Warszawie w r. 1817, uczył się u Pijarów, a następnie praktykował w fabryce machin, należącej do Banku, a istniejącej na Solcu. W fabryce tej odznaczył się pracą, energią i głową pełną pomysłów. Bank wysłał go na wędrówkę za granicę. Tam wyuczywszy się jeszcze lepiej, przypatrzywszy się rozmaitym wielkim i małym mechanicznym zakładom, powrócił do kraju i wszedł w spółkę z Zakrzewskim, fabrykantem narzędzi rolniczych w Warszawie pod okopami Wolskimi. Stamtąd przeszedł do bankowej fabryki machin rolniczych na Solcu, gdzie poprzednio praktykował. Zarządzał tam lat sześć do roku 1854, po czym wszedł w spółkę z Rauem i objął zarząd znanej fabryki Evansowskiej. Na tym stanowisku najwięcej dał się poznać, nie tylko przez obuczanie krajowych robotników ale i przez zwiększenie działalności całego zakładu i przez wynalezienie, a raczej udoskonalenie machin rolniczych, to jest żniwiarki i siewnika.” 

Racjonalizator, wynalazca, który poprzez swoje wyższe wykształcenie i konieczną w tym zawodzie praktykę, a także ponadprzeciętną inteligencję w ciągu niespełna kilka lat dorobił się ogromnej fortuny. 

Stanisław Lilpop ożenił się z Joanną z Petzoldów. Na świat przyszło ich ośmioro dzieci: Karola - inżyniera mechanika, Wiktora - założyciela „Fabryki Maszyn i Narzędzi Rolniczych W. Lilpop & Ska”; Mariana - ziemianina; Stanisława Wilhelma - ziemianina i współzałożyciela miasta Podkowa Leśna, Łukasza, córki Elżbiety (po mężu Wernicka), Heleny (po mężu Marconi) i Anieli (po mężu Pillawitzowa). Był też Stanisław Lilpop mecenasem sztuki i jednym z największych kolekcjonerów dzieł polskich malarzy. Stanisław zmarł we Francji w Biarritz 15 października 1866 roku. Przebywał we Francji na leczeniu, wydawało by się błahej dolegliwości, która niestety okazała się być śmiertelną.

Stanisław Wilhelm Lilpop syn

Jak już wspomniałam zapalony myśliwy i fotograf, twórca pałacyku myśliwskiego. Pałacyk Myśliwski został wybudowany najprawdopodobniej przed rokiem 1911, w stylu neogotyckim, na terenie osady Stanisławów, nieopodal folwarku Wilhelmów, będącego pozostałością majątku Lilpopów w dobrach Brwinów, należących do ojca Stanisława Wilhelma. O pałacyku i Stanisławie Wilhelmie przeczytamy w zbiorze zabytek.pl, zachęcam tam zerknąć, bo ciekawe zdjęcia i opis właścicieli dawnych i tych w dniu sporządzania dokumentacji dla konserwatora zabytków. 

Oto krótki opis: 

„Pałacyk Myśliwski był użytkowany okazjonalnie — Stanisław Wilhelm mieszkał w Warszawie, a w Wilhelmowie i okolicach realizował głównie swoje myśliwskie pasje. Kierował licznymi przedsięwzięciami podejmowanymi przez Polskie Towarzystwo Łowieckie, był współzałożycielem Warszawskiej Spółki Myśliwskiej oraz Warszawskiej Fabryki Nabojów. Wiele lat pisał pod pseudonimem „Stanli” na łamach „Łowcy Polskiego”. Swych sił próbował również jako fotograf m.in. w czasie wyprawy w 1910 r. do Afryki. Zamieszczone zdjęcie Pałacu Myśliwskiego jest jego autorstwa. Był teściem Jarosława Iwaszkiewicza. Osada Stanisławów stała się zalążkiem Podkowy Leśnej wydzielonej z dóbr brwinowskich w 1909 r. W kwietniu 1925 r. Stanisław Lilpop powierzył spółce Miasto Ogród Podkowa Leśna przeprowadzenie komisowej sprzedaży terenów Podkowy Leśnej (w spółce udziały mieli: Stanisław Lilpop 40%, Siła i Światło 36%, Bank Związku Spółek Zarobkowych 24%). Stanisław Lilpop zachował dla siebie 35 ha majątek Stawisko (wydzielone w 1922 r.). W tym roku Antoni Jawornicki wykonał plan urbanistyczny osiedla —w oparciu o ten projekt w 1925-1926 r. geometra Kazimierz Mikołowski dokonał pomiarów i wykonał plan geodezyjny. Po uzyskaniu zgody Okręgowego Urzędu Ziemskiego na sprzedaż ziemi z majątku na zasadzie parcelacji letniskowej, spółka rozpoczęła sprzedaż działek. Pałacyk Myśliwski znalazł się w centralnej części koncentrycznego układu urbanistycznego.” 

Ciekawy obiekt pałacyku, w stylu szwajcarskim, romantyczny i oryginalny przetrwał do 1931 r. W 1926 r. Pałacyk Myśliwski i obszerną działkę o pow. 7204 m2 zakupił inż. Kazimierz Gayczak, który w 1931 r. rozbudował bryłę pałacyku.

Przeczytaj również: