Raszyn: W głąb historii, kultury i współczesności mazowieckiego klejnotu

Ciekawostki z Raszyna

Herb gminy Raszyn

Herb gminy Raszyn został ustanowiony 3 lutego 1999 r. uchwałą Rady Gminy Raszyn Nr 23/VII/99. Herb, jest autorstwa księdza Pawła Dudzińskiego, heraldyka, autora Alfabetu Heraldycznego. Na tarczy dwudzielnej w słup w polu prawym, czerwonym, głowa orła srebrna w lewo z dziobem złotym, w polu lewym, złotym, głowa orła czarna z dziobem złotym. Głowa białego orła na czerwonym tle symbolizuje Polskę (odwołanie do godła Polski). Natomiast głowa czarnego orła na złotym tle symbolizuje Cesarstwo Austriackie i Imperium Rosyjskie (nawiązanie do ich herbów). Oba orły zwrócone do siebie złotymi dziobami symbolizują walkę narodu polskiego z Austrią (bitwa pod Raszynem).

Radiostacja RTCN Raszyn

24 maja 1931 roku oddano do użytku maszt radiowy w Raszynie. Gdy powstawała radiostacja, była nadajnikiem o największej wówczas mocy w Europie. Swoją rolę pełni do dziś. Nadawano na falach o długości 1339 metrów. Emisję sygnału przerwał wybuch wojny. - Z rozkazu Naczelnej Dyrekcji Polskiego Radia radiostacja w Raszynie zostaje wysadzona w powietrze - taki komunikat usłyszeli słuchacze 30 września 1939 roku. Zniszczoną w czasie II wojny światowej konstrukcję zaczęto odbudowywać w kwietniu 1945 roku. W sierpniu tego roku zaczął działać nadajnik na falach średnich, zaś w grudniu 1946 roku na falach długich. Władze komunistyczne wiedziały, jak potężnym środkiem przekazu jest radio. Wyrazem tego przekonania był wzniesiony w sierpniu 1949 roku maszt raszyński o wysokości 335 metrów. Do 1962 roku była to najwyższa budowla w Europie. Zakończenie tak nietuzinkowego projektu było okazją do propagandowej demonstracji siły stalinowskiego reżimu. Na uroczystości otwarcia nie mogło zabraknąć najważniejszych osób w państwie: prezydenta Bolesława Bieruta i premiera Józefa Cyrankiewicza.

Skąd się wzięła nazwa Raszyn

Nazwa osobowa pochodzi od imion złożonych typu Radosław, Racibor". Raszyn, to jedna z najstarszych i niezwykłych miejscowości na Mazowszu, która rozwinęła się w zaskakującym tempie przy końcu drugiego tysiąclecia.

Raszyn dawniej miasto, dziś wieś gminna w woj. stołecznym warszawskim (obecnie w woj. mazowieckim). Nazwa znana od początku XV w. (in Rasince 1400, de Rasincza 1435, Raschyncze 1539, Rasiniec1580). W średniowieczu brzmiała Raszyniec, Raszyńce.

Ilu mieszkańców liczy Raszyn

Na 44 km2 osiedliło się tutaj ponad 20 tys. mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 454 osoby/km2. To największa w gminach wiejskich powiatu pruszkowskiego (średnia gęstość zaludnienia w powiecie wynosi 559 osób/km2).

Komunikacja miejska w Gminie Raszyn

W latach 1933-1934 do Raszyna jeździła linia utworzona przez Społeczną Komunikację Autobusową. Połączyła ona Raszyn z Pl. Narutowicza w Warszawie. Pierwszą powojenną linią autobusową była linia 130. Została uruchomiona w lipcu 1953 roku i kursowała do lipca 1967 roku, kiedy to zmieniono jej oznaczenie na 207. Autobusy linii 130 obsługiwały trasę pomiędzy obecną Austerią (ówczesna pętla Raszyn-Kościół) a pętlą Malownicza na pobliskim Okęciu. W listopadzie 2019 roku gmina Raszyn uruchomiła po raz pierwszy własną komunikację publiczną w postaci linii R1. Połączyła ona kraniec P+R Al.Krakowska z Pruszkowem (Os. Staszica Pętla), przejeżdżając przez Raszyn i Michałowice. W styczniu 2020 roku do linii R1 dołączyła linia R2, która jest linią wewnętrzną nie wyjeżdżającą poza teren gminy Raszyn.Obecnie przez teren gminy przejeżdża regularnie 11 linii obsługiwanych przez warszawski ZTM oraz 2 organizowane przez gminę Raszyn.

Falenty-Bitwa pod Raszynem

Pomiędzy stawami w Falentach (woj. mazowieckie), na niedużej polanie bliżej szosy krakowskiej ustawiono duży kamień z napisem „Raszyn 1809 r.”.Według tradycji, właśnie z tego miejsca, w decydującej fazie walk książę Józef Poniatowski poprowadził szaleńczy atak na bagnety.

Figura Boga Ojca w Falentach

Barokowa figura Boga Ojca pierwotnie znajdująca się na szczycie fasady warszawskiego kościoła brygidek, a współcześnie na polu bitwy pod Raszynem, jej twórcą jest Stephan Schwaner

Kościół św. Szczepana i św. Anny w Raszynie

Jest cennym zabytkiem XVII-wiecznej architektury. Ufundowany przez Zygmunta Opackiego, właściciela Raszyna i Falent. Powstał w 1654 roku, następnie w roku 1655 został konsekrowany. Świątynia przetrwała zawieruchy dziejowe, m.in. potop szwedzki.

Gmina Raszyn

Gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim. Leży na Równinie Warszawskiej, nad rzeką Raszynką. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie warszawskim. Siedziba gminy to Raszyn. 

Rezerwat Stawy Raszyńskie 

Od 1978 roku znajduje się tutaj rezerwat przyrody Stawy Raszyńskie o powierzchni 110 ha, obejmujący stawy rybne stanowiące tereny lęgowe 

Oświata

Na terenie gminy Raszyn funkcjonuje sześć publicznych przedszkoli, trzy szkoły podstawowe: 

• Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi nr 1 "Pod Topolą" w Raszynie
• Przedszkole nr 2 "W Stumilowym Lesie" w Raszynie
• Przedszkole nr 3 "Wyspa Skarbów"
• Bajkowe Przedszkole w Dawidach
• Przedszkole w Falentach
• Przedszkole w Sękocinie
• Szkoła Podstawowa im. Cypriana Godebskiego w Raszynie
• Szkoła Podstawowa im. Ks. Józefa Poniatowskiego w Ładach
• Szkoła Podstawowa im. Włodzimierza Potockiego w Sękocinie

Struktura Powierzchni w Raszynie

Według danych z roku 2002 gmina Raszyn ma obszar 43,89 km², w tym:

• użytki rolne: 65%
• użytki leśne: 14%.

Gmina stanowi 17,82% powierzchni powiatu.

Sołectwa

Do gminy Raszyn należą 22 sołectwa^:

• JAWOROWA I 
• JAWOROWA II 
• DAWIDY 
• DAWIDY BANKOWE 
• FALENTY NOWE 
• FALENTY DUŻE 
• LASZCZKI 
• ŁADY 
• PODOLSZYN NOWY 
• PUCHAŁY 
• SĘKOCIN NOWY 
• SĘKOCIN STARY 
• SŁOMIN 
• WYPĘDY 
• JANKI 
• NOWE GROCHOLICE 
• FALENTY 
• RYBIE I 
• RYBIE II 
• RYBIE III 
• RASZYN I 
• RASZYN II 
   

Władze Gminy

• 1990–2002 – Janusz Rajkowski
• 2002–2006 – Piotr Iwicki
• 2006–2010 - Janusz Rajkowski
• 2010 - Andrzej Zaręba

Bitwa pod Raszynem

Stoczona została w czasie wojny z Austrią (podczas wojen  napoleońskich) w dniu 19 kwietnia 1809 na terenie dzisiejszej gminy Raszyn przez wojska polskie i saskie, dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego, z korpusem wojsk austriackich, pod dowództwem arcyksięcia Ferdynanda Karola d'Este. W jej wyniku obie strony podpisały konwencję, na mocy której lewobrzeżna Warszawa została oddana Austriakom, ale na korzystnych dla strony polskiej warunkach^.. Bitwa pozostała taktycznie nierozstrzygnięta, jednak ze strategicznego punktu widzenia okazała się sukcesem Polaków, ponieważ zapoczątkowała kampanię, której efektem było między innymi dwukrotne powiększenie obszaru Księstwa Warszawskiego i zwiększenie polskiej siły zbrojnej z 14 tys. do 60 tys. w niecałe trzy miesiące.

Boisko Wronik 

Wronik znajduje się przy Szkole Podstawowej im. Cypriana Godebskiego w Raszynie. Jest administrowany przez Gminny Ośrodek Sportu oraz dyrekcję szkoły podstawowej. 

W Raszynie powstał "Wronik 2011", kompleks boisk, który upamiętni niezwykły wyczyn kpt. Tadeusza Wrony. 1 listopada kapitan wylądował na lotnisku im. Fryderyka Chopina w Warszawie bez podwozia. Uroczystego otwarcia "Wronika 2011" dokona 12 grudnia wójt Andrzej Zaręba.

Skąd nazwa? Kapitan Tadeusz Wrona nie zgodził się, aby boiska nosiły jego imię. Uważa on, że takie nazwy nadaje się pośmiertnie - podaje Życie Warszawy. Na nazwę "Wronik" wpadła żona kapitana - Marzena, która powiedziała, że w rodzinie pilota i jego syna Mikołaja nazywa się "Wronikami". Zgodę na nazwanie boisk musiał wyrazić zarząd PLL LOT, ponieważ wizerunek kapitana jest własnością firmy.

Czym "Wronik" różni się od "Orlika"? Oczywiście nazwą, ale to nie wszystko. Boisko "Wronik" jest pełnowymiarowe. Kompleks składa się z 3 boisk ze sztuczną nawierzchnią: do piłki nożnej, koszykówki i siatkówki. Oprócz tego jest jeszcze bieżnia lekkoatletyczna.

Austeria 

Budynek dawnego zajazdu pocztowego, wybudowany w latach 1784-1790 przez właściciela dóbr falenckich, finansistę i bankiera warszawskiego Piotra Teppera Starszego według projektu Szymona Bogumiła Zuga. Zespół obejmuje budynek główny – piętrowy ratusz, kramy kupieckie, budynek pocztowy, stajnię i wozownię.

Reduta Raszyńska 

Miejsce upamiętniające Bitwę pod Raszynem roku 1809 i poległych w czasie I wojny światowej.
Kompleks wpisany jako dobro kultury 17 kwietnia 1987 r. przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Warszawie do rejestru pod nr 1306. Tworzy go zespół przestrzenny ukształtowania terenu, małej architektury i zieleni. W skład kompleksu wchodzą: szaniec artyleryjski wraz z kopcem ziemnym; kapliczka w kształcie kolumny zwana kapliczką Cypriana Godebskiego; figura MB Niepokalanego Poczęcia; mogiła poległych podczas I wojny światowej wraz z kamieniem upamiętniającym bitwę pod Raszynem 1809 r.
Figura Matki Bożej ufundowana została w 1828 r.  przez ówczesnego proboszcza parafii św. Szczepana ks. Antoniego Zieleniewskiego w 19. rocznicę bitwy Raszyńskiej. 

Pałac w Falentach

Wczesnobarokowy pałac wybudowany pierwotnie około 1622 roku przez Zygmunta Opackiego w stylu neorenesansowym, później kilkakrotnie przebudowywany. Otoczony parkiem krajobrazowym. Bywali tu: król Zygmunt III Waza z rodziną, a także Władysław IV. Gościła w Falentach także królowa Maria Gonzaga przed uroczystym wjazdem do Warszawy w roku 1646.

Zniszczony w czasie potopu szwedzkiego, został odbudowany w 1717 roku przez Franciszka Jana Załuskiego, wojewodę czernichowskiego, co zostało upamiętnione inskrypcją na marmurowej tablicy wmurowanej w zachodnią elewację pałacu.

Plebania 

Zabytek w stylu klasycystycznym zaprojektowany przez Szymona Bogumiła Zuga na zlecenie Piotra Fergussona Teppera. Wzniesiony w roku 1790. W elewację budynku wmurowane są dwie kule armatnie będące pomnikiem walk z 1809 r.

Cmentarz Parafialny w Puchałach

 Na cmentarzu znajduje się wiele miejsc pamięci narodowej przypominających zarówno poległych w Bitwie Raszyńskiej, jak z czasów I i II wojny światowej.

Należy tu wymienić:

• Nagrobek Adama Doberskiego, oficera wojsk napoleońskich, zmarłego 10 marca 1883 r.
• Mogiły żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej 1914 – 1918.
• Zbiorową mogiłę 62 więźniów Pawiaka rozstrzelanych przez Niemców w lipcu 1943 r. na Grobli Raszyńskiej
• Mogiła zbiorowa żołnierzy węgierskich rozstrzelanych w sierpniu 1944 r. za pomoc udzieloną powstańcom warszawskim
• Płyta pamiątkowa z napisem: „Poległym w latach 1939 – 1945 w walce o wolność – Gromada Raszyn – 1.XI.1862”
• Medalion na kwaterze wojskowej poświęcony i przedstawiający księcia Józefa Poniatowskiego.

Materiał powstał we współpracy z Centrum Sportu Raszyn, Gminą Raszyn w ramach cyklu Wielki Quiz Wiedzy o Raszynie.